Học ngày đêm để thi cao khảo ở Trung Quốc

Nữ sinh trường Thực nghiệm Lushan Binjiang ở thành phố Trường Sa, tỉnh Hồ Nam, bắt đầu uống cà phê vào năm cuối trung học để chuẩn bị cho kỳ thi lớn nhất cuộc đời, cao khảo.

Cao khảo là kỳ thi quan trọng nhất với học sinh trung học, sẽ quyết định các em được trường đại học hay cao đẳng nghề nào chấp nhận. Đây cũng là một trong những kỳ thi khốc liệt nhất thế giới với bốn bài thi: tiếng Anh, tiếng Trung, Toán, một môn tự nhiên tự chọn (Sinh học, Vật lý, Hoá học) hoặc một môn xã hội tự chọn (Lịch sử, Địa lý, Chính trị).

Theo thông lệ, cao khảo diễn ra từ 7 đến 8/6 hàng năm. Ở một số địa phương, kỳ thi có thể kéo dài thêm một ngày.

Năm ngoái, Trung Quốc có 10,78 triệu thí sinh tham gia cao khảo – một mức kỷ lục. Tỷ lệ vào đại học đạt hơn 90% ở hầu hết các tỉnh nhưng chưa đến 20% giành được suất vào các đại học hàng đầu.

Ngoài những lớp ban ngày, Zhang còn phải tham gia những lớp tự học buổi tối do trường tổ chức. Ngày học ở trường kết thúc lúc 22h20 và Zhang thường lên giường vào khoảng nửa đêm.

Mỗi tuần, Zhang chỉ có nửa ngày nghỉ vào các sáng chủ nhật. Khi không có lớp tự học ở trường vào các tối thứ bảy, Zhang học tiếng Anh cùng gia sư riêng.

Áp lực học tập căng thẳng mà học sinh trung học đối mặt đã khiến Bộ Giáo dục Trung Quốc phải thực hiện các biện pháp điều chỉnh.

Chính sách giảm kép được đưa ra vào tháng 7 năm ngoái, cấm các khóa phụ đạo cuối tuần, ngày lễ, kỳ nghỉ hè và nghỉ đông. Một quan chức của Bộ hồi cuối tháng 2 cho biết thêm, Luật bảo vệ trẻ vị thành niên khuyến khích trẻ em tận hưởng thời gian để nghỉ ngơi, giải trí và tập thể dục.

Một hướng dẫn riêng do Bộ ban hành vào tháng 1 cho hay các trường trung học nên giúp học sinh giải tỏa gánh nặng học tập bằng cách hạn chế bài tập về nhà, giảm số bài kiểm tra và không công bố xếp hạng học sinh. Trường cũng không được đánh giá giáo viên dựa trên kết quả của học sinh trong kỳ thi cao khảo và việc ghi danh vào các đại học hàng đầu.

Nhưng Zhang vẫn chỉ có hai buổi học thể chất mỗi tuần và không có giờ học nghệ thuật. Em ngủ khoảng sáu tiếng mỗi tối.

“Em luôn buồn ngủ trong các buổi tự học tối, nhưng sẵn sàng tuân thủ thời gian biểu dày đặc, miễn là mang lại kết quả tốt tại cao khảo”, Zhang nói.

Zhang cho hay kể từ khi Bộ công bố những yêu cầu mới, khác biệt duy nhất em nhận ra ở trường là giáo viên không còn cho phép học sinh vắng mặt trong những buổi dạy kèm riêng buổi tối.

Lan Huiyun, giáo viên chủ nhiệm ở trường Trung học số 1 quận Shuocheng, thành phố Sóc Châu, tỉnh Sơn Tây, hoan nghênh chính sách giảm kép. Nhưng trường của anh vẫn chưa có biện pháp nào để giảm bớt gánh nặng học tập của học sinh.

Không chỉ học sinh bị áp lực nặng nề trong kỳ thi cao khảo, các giáo viên trung học cũng phải đạt tỷ lệ nhập học cao cho học sinh tại những trường đại học hàng đầu. Thành tích này sẽ quyết định tiền thưởng, danh tiếng, thậm chí triển vọng thăng tiến của giáo viên.

Học sinh của Huiyun chỉ được nghỉ hai tuần một lần, nhưng một số em được bố mẹ cho học thêm thời gian này. Để giúp học sinh tập trung hoàn toàn cho việc học, nhà trường hủy các tiết thể dục và nghệ thuật.

“Tôi cảm thấy học sinh bị cha mẹ, thầy cô và xã hội thúc ép. Hầu hết học sinh không vui vẻ và chỉ học ngày đêm với hy vọng đạt kết quả tốt trong kỳ cao khảo”, thầy Huiyun nói.

Zhao Yongqiang, học sinh trong lớp thầy Huiyun, cảm thấy quá mệt khi học 14 tiếng một ngày. Nam sinh 18 tuổi chia sẻ, điểm số của em thuộc nhóm cao nhất lớp nhưng vẫn không chắc cơ hội vào trường top. Năm ngoái, chỉ 50 trong hơn 800 học sinh trường em vào được các đại học hàng đầu.

“Em nghĩ đã học quá nhiều mỗi ngày, nhưng có thể duy trì cho đến kỳ gaokao vào tháng 6”, nam sinh nói. “Em thích có thời gian biểu thoải mái hơn nhưng em nghĩ mình sẽ hối tiếc nếu không nỗ lực hết mình từ bây giờ.”

Li Mo, bạn cùng lớp Zhao, thỉnh thoảng học đến 2h và dậy lúc 5h30.

“Vài bạn cùng trường chăm chỉ và có điểm cao hơn em, vì thế không có lý do gì để em chểnh mảng”, nữ sinh 18 tuổi nói.

Li muốn đạt điểm cao để theo học ngành khảo cổ và tu bổ di tích tại một trường nổi tiếng. Zhao và Li đồng tình với việc giảm gánh nặng cho học sinh cấp ba nhưng cảm thấy việc này đã quá muộn với các em, khi kỳ thi đang tới gần.

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo Trung Quốc, tỷ lệ các trung tâm dạy kèm trực tiếp cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở đã giảm 92%, trong khi số lượng cơ sở dạy thêm trực tuyến giảm 87%.

Một khảo sát do Cục Thống kê Quốc gia thực hiện cho thấy hơn 70% phụ huynh cho biết lượng bài tập về nhà giao cho con cái họ đã giảm rõ rệt, trong khi 85% hài lòng với các dịch vụ ngoại khóa do trường cung cấp.

Các chuyên gia cho rằng, trong khi chính sách giảm kép có những bước tiến đáng kể với học sinh tiểu học và trung học cơ sở, điều này khó đạt hơn với học sinh trung học.

Chen Zhiwen, Tổng biên tập cổng thông tin giáo dục trực tuyến EOL, cho hay cao khảo là con đường chính ghi danh vào đại học, dó đó, giảm tải học tập tại các trường trung học là một thách thức.

Tuy nhiên, không phải tất cả các em đều có khả năng theo đuổi nghiên cứu học thuật. Thay vì tập trung toàn bộ tâm trí để lấy điểm cao trong cao khảo, học sinh được khuyên nên khám phá những thứ các em đam mê ngay từ đầu.

Thầy Huiyun cho rằng, cao khảo đã ăn sâu vào học sinh và phụ huynh đến mức họ chú trọng việc học tại các trường đại học nổi tiếng hơn trường nghề. Giáo dục nghề nghiệp cần được cải cách nhiều hơn để những học sinh không có điểm cao khảo tốt vẫn có tương lai đầy hứa hẹn.

“Học nghề cũng quan trọng như nghiên cứu học thuật, giáo dục nghề nghiệp không nên bị kỳ thị”, thầy Huiyun nói.