Hội thảo đánh giá đề án đưa quyền con người vào giáo dục phổ thông

Hội thảo được tổ chức nhằm đánh giá kết quả đề án đưa quyền con người vào giáo dục phổ thông giai đoạn 2017–2025.

Từ thực tiễn triển khai đến định hướng mới cho giáo dục quyền con người

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Trịnh Hoài Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, cho biết: nội dung giáo dục quyền con người đã được triển khai từ lớp 1 đến lớp 12, giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo vệ quyền cho học sinh. Tuy đề án đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhưng quá trình triển khai vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc cần rút kinh nghiệm. Đặc biệt, cần tăng cường trao đổi, thảo luận để xác định rõ những nhiệm vụ sẽ tiếp tục thực hiện trong giai đoạn 2026 – 2030.

Tại hội thảo, TS Nguyễn Thị Quý, Vụ Giáo dục Phổ thông, trình bày báo cáo kết quả việc thực hiện Quyết định số 1309/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án đưa nội dung quyền con người vào chương trình giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân” ở Việt Nam.

Báo cáo nêu rõ, từ năm 2021 và 2022, Bộ GDĐT đã ban hành các kế hoạch theo từng năm để triển khai thực hiện đề án, nhằm tích hợp, lồng ghép các nội dung giáo dục về quyền trẻ em trong chương trình và sách giáo khoa các môn học, cũng như trong hoạt động giáo dục cấp tiểu học, cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông.

Năm 2022, Bộ GDĐT đã ban hành “Khung nội dung giáo dục quyền con người trong chương trình giáo dục phổ thông dành cho học sinh cấp tiểu học” và “Khung nội dung giáo dục quyền con người trong chương trình giáo dục phổ thông dành cho học sinh cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông”.

Năm 2023, Bộ GDĐT đã tổ chức biên soạn tài liệu, tổ chức tập huấn trực tuyến và yêu cầu các địa phương giảng dạy lồng ghép trong môn học, hoạt động giáo dục.

Đến năm 2024, Bộ GDĐT tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông trong toàn quốc triển khai thực hiện nội dung giáo dục quyền con người trong kế hoạch giáo dục của nhà trường, của tổ, nhóm chuyên môn và kế hoạch dạy học của giáo viên. Đồng thời phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tập huấn cho giáo viên cốt cán tại nhiều địa phương. Bộ GDĐT cũng duy trì kiểm tra, đánh giá thực tế ở các tỉnh, qua đó từng bước nâng cao chất lượng triển khai đề án.

Giáo dục quyền con người trong kỷ nguyên mới

Trong báo cáo “Giáo dục quyền con người trong kỉ nguyên mới của dân tộc Việt Nam”, PGS.TS Tường Duy Kiên, Phó Trưởng Ban điều hành Đề án, Viện trưởng Viện Quyền con người, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: giáo dục quyền con người có vai trò đặc biệt quan trọng, giúp nâng cao nhận thức xã hội và phòng ngừa vi phạm. Mỗi người sẽ biết cách tự bảo vệ quyền và tự do của bản thân, đồng thời biết tôn trọng quyền và tự do của người khác.

Sau 40 năm đổi mới, đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới. Yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền và hội nhập quốc tế ngày càng cao. Trên thế giới, xu hướng ưu tiên giáo dục quyền con người cũng đang lan rộng. Thực tiễn đó đặt ra những đòi hỏi cấp thiết về nhận thức mới đối với giáo dục quyền con người ở Việt Nam. Báo cáo phân tích rõ tầm quan trọng của giáo dục quyền con người, đồng thời đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp, nhằm tăng cường giáo dục quyền con người trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển của dân tộc Việt Nam.

Theo PGS.TS Tường Duy Kiên, các nhiệm vụ, giải pháp giáo dục quyền con người trong kỷ nguyên mới cần tập trung vào 3 hướng chính:

Thứ nhất, triển khai trong hệ thống giáo dục quốc dân: tích hợp quyền con người từ mầm non đến đại học; lồng ghép vào giáo dục nghề nghiệp; xây dựng môn học độc lập ở khối ngành luật, hành chính, nội chính; đồng thời bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên.

Thứ hai, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong hệ thống chính trị: đưa nội dung quyền con người vào chương trình lý luận chính trị, thiết kế các khóa bồi dưỡng phù hợp cho từng nhóm đối tượng, như đại biểu dân cử, cơ quan thực thi pháp luật, báo chí, doanh nghiệp, luật sư, trí thức, văn nghệ sĩ.

Thứ ba, đổi mới nội dung, phương pháp: gắn với chuyển đổi số, bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư; phát triển học liệu số, MOOCs; đồng thời phù hợp với yêu cầu tinh gọn bộ máy, nâng cao trách nhiệm giải trình và năng lực giải quyết vấn đề tại chính quyền địa phương.

Học sinh trưởng thành toàn diện trong môi trường giáo dục nhân ái

Tại hội thảo, thầy giáo Hoàng Văn Luận, giáo viên trường THPT Lộc Bình, đại diện Sở GDĐT Lạng Sơn, nêu vấn đề liên quan đến thực hiện đề án đưa nội dung tích hợp quyền con người vào chương trình giáo dục phổ thông môn Giáo dục công dân, môn Giáo dục kinh tế và pháp luật (GDKT&PL)

Môn GDKT&PL trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 giữ vai trò then chốt trong việc giáo dục ý thức pháp luật, đạo đức công dân và phát triển các năng lực xã hội cần thiết. Việc tích hợp nội dung quyền con người vào môn học không chỉ mang tính khả thi cao, mà còn thực sự cần thiết để cụ thể hóa tinh thần của đề án trong thực tiễn giáo dục phổ thông.

Từ những lý do trên, bài tham luận được xây dựng với mục tiêu làm rõ cơ sở lý luận và vai trò của việc tích hợp nội dung quyền con người trong môn GDKT&PL; phân tích thực trạng triển khai việc đưa nội dung quyền con người vào dạy học ở nhà trường; chỉ ra những khó khăn, thuận lợi, nguyên nhân trong quá trình thực hiện; đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện Đề án trong thực tiễn giáo dục.

Cũng tại hội thảo, đại diện Trường Tiểu học Dịch Vọng A (Cầu Giấy, Hà Nội) đã báo cáo tham luận về công tác triển khai hiệu quả giáo dục quyền con người tại nhà trường. Bằng nhiều hình thức sáng tạo, gắn với hoạt động dạy học và trải nghiệm thực tế, nhà trường đã lồng ghép nội dung này trong sinh hoạt tập thể, công tác chủ nhiệm; kết hợp trong các môn học như Đạo đức, Tiếng Việt, Hoạt động trải nghiệm … giúp học sinh nhận thức và thực hành quyền, bổn phận của mình.

Nhiều mô hình tiêu biểu được áp dụng như: hộp thư “Điều em muốn nói”, sinh hoạt lớp dân chủ, sân khấu hóa chủ đề về quyền trẻ em, “phiên tòa bảo vệ Trái đất”, hoạt động thiện nguyện, dã ngoại, kết hợp nghệ thuật – âm nhạc – mĩ thuật để học sinh hiểu và thể hiện quyền con người qua nhiều kênh khác nhau.

Từ đó, học sinh tự tin hơn, biết tôn trọng sự khác biệt, có ý thức bảo vệ môi trường, sống nhân ái và trách nhiệm. Phụ huynh đánh giá cao sự tiến bộ về kỹ năng sống, thái độ và hành vi của con em mình.

Thành công này có được nhờ sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, sự đồng thuận của phụ huynh, cùng sự tâm huyết, linh hoạt và sáng tạo của giáo viên trong lồng ghép nội dung quyền con người vào dạy học và hoạt động giáo dục.

Kết luận hội thảo, PGS.TS Trịnh Hoài Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, nhấn mạnh: các tham luận và ý kiến đều đánh giá cao kết quả triển khai đề án của Bộ GDĐT đối với bậc giáo dục phổ thông. Hội thảo cũng ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp và đề xuất cho việc triển khai thực hiện trong giai đoạn 2026-2030.

Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông khẳng định, trong kỷ nguyên mới, giáo dục quyền con người nói chung và cho học sinh nói riêng có vai trò then chốt trong xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát triển bền vững. Việc giáo dục cần giúp học sinh ý thức đầy đủ quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội, đồng thời hình thành tư duy, lối sống, giá trị sống, góp phần củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Theo Trung tâm Truyền thông và Sự kiện